Nhịp sống trong những căn ngõ nhỏ ẩn nấp giữa lòng phố cổ: Chật hẹp, tối tăm nhưng rất Hà Nội

Mang nét đẹp cũ xưa

Hà Nội có những con ngõ nhỏ đến độ chỉ đủ một người đi lọt. Đi phải lom khom, phải bật đèn mới nhìn rõ đường đi, nhưng đó lại là câu chuyện thường ngày của người dân phố cổ. Có những con ngõ đã tồn tại ở phố cổ từ hàng trăm năm nay, thậm chí cả mấy thế kỉ, thế nhưng, những con ngõ nhỏ chật chội và thiếu sáng ấy lại trở thành nét thu hút, đ.ộ.c đáo riêng của mảnh đất Kinh Kỳ này.

Đa phần các ngõ chỉ vừa một người đi, muốn tránh nhau thì phải chịu khó lách người mới qua được. Con ngõ mờ mịt đến độ ban ngày cũng phải bật đèn. Những bức tường đã ngả màu rêu phong và tr.ó.c sơn, để lộ ra các mảng trát xi măng. Những hộp công tơ điện đầu ngõ đặt sát cạnh nhau, chỉ cần nhìn vào số lượng công tơ là biết được có bao nhiêu hộ gia đình sinh sống trong ngõ ấy. Hệ thống dây điện trong các ngõ thì ch.ằng ch.ị.t chồng lên nhau tưởng như chẳng thể gỡ ra được.

Hộp điện, đường ống nước,... dấu hiệu của sự sống đằng sau những con ngõ nhỏ.

Có nhiều con ngõ hẹp chỉ khoảng 49 cm, rộng nhất hơn 60 cm, chỉ vừa một người đi lọt.

Đèn điện được bật sáng trong ngõ, kể ngày hay đêm.

Người Hà Nội kể, những con ngõ nhỏ đã hình thành từ hàng chục, hàng trăm năm nay. Họ sống quen với cảnh nhiều hộ gia đình cùng dùng chung không gian khoảng 10 mét vuông để nấu nướng. Cuối ngõ, có chút ánh sáng của dãy đèn điện. Ở đây, dù là ngày hay đêm, đèn vẫn cứ bật đều để dẫn đường chỉ lối. Từng cánh cửa nhà san sát nhau, ít ai ngờ trong những con ngõ tưởng chừng không thể đi, lại có những người chấp nhận sống chung với bóng tối.

Từng mớ dây điện chồng chéo, hộp điện mắc nối từ ngoài lề đường,... tất cả là dấu hiệu của sự sống bên trong từng lối đi. Nếu người này ra, người kia phải luồn lách, cúi khom người may ra mới vừa cả 2. Có những con ngõ dường như chỉ được dùng riêng cho người "bản địa". Bất cứ ai bước vào nếu không được sự cho phép của gia chủ, sẽ "được" hỏi thăm tận tình, với chất giọng khá thô và có chút tức giận.

Bên trong ngõ không chỉ nhà dân, thậm chí là cửa hàng, quán ăn. Một nét đặc trưng chắc chỉ Hà Nội mới có.

Người Hà Nội tận dụng những con ngõ nhỏ để kinh doanh, buôn bán.

Lối đi chỉ vừa vặn cho một người. Nếu có "đụng" phải nhau, họ phải luồn lách, khom người.

"Hà Nội không vội được đâu" - câu ví von này đúng chuẩn cho những ai bước vào những con ngõ như thế này. Đôi khi để "giao thông" được suôn sẻ, người này phải nhường người kia.

Nhìn bề ngoài, ngõ siêu nhỏ, tù túng, nhưng đi sâu bên trong lại là một "hệ thống" các ngôi nhà nằm chen chúc nhau hoặc... một cửa hàng, một quán ăn. Ngõ hẹp tới mức, nếu không chú ý kỹ, người đi đường lầm tưởng đó là chỉ là khoảng ranh giới giữa 2 căn nhà. Họ không thể biết rằng, đằng sau đó là cả khu dân cư ngày đêm oằn mình sinh sống.

Ngõ nhỏ Hà Nội là vậy, có chật hẹp, tối tăm nhưng mang đậm những nét đặc trưng mà chỉ riêng Hà thành mới thể hiện một cách sâu sắc. Những con ngõ lưu giữ, tồn tại nhịp sống văn hóa của người dân, mà có lẽ chẳng thể nào thay đổi, phá bỏ và chìm vào quên lãng.

Có ai đó từng ví von, mỗi con ngõ nhỏ ở Hà Nội cũng như một thế giới, ở đó có đầy đủ các hoạt động, các mối quan hệ diễn ra. Những con ngõ "khổ hạnh", nhưng đặc trưng, mang cái chất riêng của đất Kinh Kỳ.

"Nơi tôi sinh Hà Nội.

Ngày tôi sinh một ngày bỏng cháy.

Ngõ nhỏ phố nhỏ, nhà tôi ở đó.

Đêm lặng nghe trong gió

Tiếng sông Hồng thở than".

(Hà Nội và tôi - Lê Vinh)

Ở Hàng Buồm, ngõ nhỏ xen kẽ nhau, tồn tại dày đặc dọc con phố chỉ dài 300m.

Hệ thống hộp điện của các hộ gia đình trong ngõ.

Có những con ngõ dường như chỉ được dùng riêng cho người "bản địa".

Ánh sáng ngoài đường phố dường như ngăn cách 2 thế giới với nhau. Mặt phố hào nhoáng bao nhiêu, bên trong chật hẹp, tù túng bấy nhiêu.

Hệ thống dây điện chằng chịt.

Ở phố cổ, còn có những con ngõ đặc biệt như con ngõ nằm ở 96 Hàng Buồm, theo người dân kể lại, nó là con ngõ dài nhất phố, khoảng hơn 600 mét thông sang Ngõ Gạch. Khách du lịch nước ngoài đến đây vô cùng thích thú khi có thể đi xuyên từ con phố này sang một con phố khác. Ngay người dân sở tại không phải ai cũng biết. Sau này con ngõ được nhiều khách du lịch đến khám phá.

Không chỉ Hàng Buồm, trên phố Hàng Trống cũng có một con ngõ đặc biệt không kém. Một con ngõ hẹp chỉ rộng chừng nửa mét, tuy đã được sơn lại và lát gạch nền nhưng mọi cấu trúc trong con ngõ vẫn giữ nguyên. Đi vào trong vài bước sẽ thấy một lối cầu thang nhỏ dẫn lên tầng 2, chỉ vừa đủ cho một người. Trên đây chính là quán phở lâu đời nức tiếng của Hà Nội mà người dân vẫn gọi với cái tên thân thuộc “Phở bưng”.

Từ đầu phố đến cuối phố cứ hỏi “Phở bưng” là ai cũng biết. Đây cũng là ngõ nhỏ nổi tiếng nhất phố Hàng Trống. Không có con ngõ nào ở phố cổ có quán phở nằm trên ban công, văn hoá ẩm thực Phở Hà Nội hoà quyện với nét đặc trưng ấy tạo nên nét riêng nhưng cũng rất bình dị khiến ai cũng phải tò mò.

Phố cổ có vô vàn những con ngõ khác nhau nhưng chúng cùng mang một nét đặc biệt chung vốn có của 36 phố phường, gợi về những ký ức ngày xưa.

Nhịp đời trong những con ngõ trăm năm

Trong một con ngõ nhỏ trên phố Hàng Gai, có 13 hộ ở chung một cụm với nhau, mỗi hộ trung bình chỉ khoảng 25m2. Có những hộ sinh sống ở đây từ những năm 1954, khu nhà từ lúc xây lên đến bây giờ vẫn y nguyên, không sửa sang gì nhiều. Có những hộ gia đình ở chung một tầng, san sát nhau, căn nhà vốn dĩ là 24m2 nhưng vì xây tường ngăn giữa hai nhà nên chỉ còn lại vỏn vẹn 20m2. Ngõ bé nên đâu phải nhà nào cũng có bể nước riêng, trước đây cả 13 hộ gia đình phải dùng chung một bể nước với nhau. Thời bao cấp, muốn có nước sinh hoạt đủ cho một ngày thì phải dậy từ sáng sớm để chứa nước vào các xô chậu rồi xách lên nhà.

Cho đến bây giờ, ở ngõ này mới chỉ có 2 hộ là lắp đường nước riêng, còn lại vẫn dùng chung với nhau như trước. Người Hà Nội ở đây kể lại, con ngõ từ xưa đến nay vẫn còn ẩ.m th.ấ.p, vì ngõ bé, mọi thứ cũ kĩ rồi nên nhanh h.ỏng h.ó.c, phải gia cố liên tục.

Ở một con ngõ khác nằm trên phố Hàng Bông, diện tích nhà quá bé nên các hộ gia đình phải dùng chung nhà vệ sinh, buồng tắm dưới tầng một. Vì thế nên cuộc sống sinh hoạt gặp nhiều b.ấ.t t.iện, không được thoải mái. Các nhà được xây san sát nhau, đi lên đi xuống lúc nào cũng phải đi nhẹ nói khẽ để tránh ảnh hưởng đến nhà khác.

Con ngõ như một xã hội thu nhỏ, không thể tr.ánh khỏi những v.a ch.ạm trong cuộc sống hàng ngày. Mỗi nhà mỗi khác, vẫn còn những bất đồng ý kiến, ai cũng có quan điểm riêng của mình, dù vậy mọi người trong ngõ vẫn cố gắng nhường nhịn nhau, bỏ qua những x.ích m.ích nhỏ nhặt, giúp đỡ nhau vì lợi ích chung của tập thể. Đó là tình làng nghĩa xóm.

Giữa lòng thủ đô phát triển vẫn còn đó những con ngõ nhỏ gắn liền với bao nhiêu thế hệ trong cùng một gia đình. Tất cả khoác trên mình vẻ đẹp của thời gian, của năm tháng, tồn tại cùng những con người chất phác và chân thành.

“Ngõ nhỏ, phố nhỏ, nhà tôi ở đó…” – Ngõ nhỏ Hà Nội là vậy, có chật hẹp, tối tăm nhưng mang đậm những nét đặc trưng chỉ đất kinh kỳ mới có. Những con ngõ tồn tại, lưu giữ nhịp sống văn hoá của người dân ấy, có lẽ sẽ tồn tại mãi với thời gian, tồn tại mãi trong tim của người con Hà thành.