Các dấu hiệu viêm não Nhật Bản ở trẻ để cha mẹ có thể nhận biết

TS Nguyễn Văn Lâm, Giám đốc Trung tâm Bệnh nhiệt đới, Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết, số lượng 20 trường hợp trẻ bị viêm não Nhật Bản chỉ tính riêng trong 2 tháng qua.

Không may mắn, trong số các bệnh nhi đã và đang điều trị có khoảng 70% số trẻ phải gánh chịu di chứng nặng nề của bệnh.

6 ngày trước khi đến viện, bé trai Nguyễn Minh H., 6 tuổi, ở Hải Dương xuất hiện đau đầu nhiều, kèm theo sốt cao 38-42 độ, nôn, giảm ý thức, li bì, ngủ nhiều. Bệnh nhi được chuyển đến Bệnh viện Nhi Trung ương trong tình trạng đã hôn mê.

Sau khi tiến hành thăm khám, chọc dịch não tủy, làm các xét nghiệm, bác sĩ chẩn đoán trẻ bị viêm não Nhật Bản, được điều trị tăng áp lực nội sọ, thở máy.

Sau 4 ngày điều trị, hiện bệnh nhân vẫn đang thở oxy qua mặt nạ, chưa tỉnh và có biểu hiện tăng lực cơ toàn thân.

Gia đình cho biết biết, trẻ đã được tiêm phòng vắc xin theo chương trình tiêm chủng mở rộng nhưng không rõ đã tiêm phòng vắc xin viêm não Nhật Bản hay chưa.

Các bác sĩ cho biết thêm một trường hợp khác là bệnh nhi T.T.T., 5 tuổi, ở Hải Phòng, đã nằm điều trị tại khoa 3 tuần nay. Tuy nhiên, trẻ vẫn phải phụ thuộc vào máy thở, liệt tứ chi, tiên lượng nặng.

Trước khi nhập viện, bé T. bị sốt cao, sốt từng cơn, kèm theo đau đầu, nôn nên được gia đình đưa vào Bệnh viện Trẻ em Hải Phòng và được chẩn đoán mắc viêm não Nhật Bản.

Sau đó, bệnh nhi xuất hiện tình trạng giảm ý thức, suy hô hấp, các bác sĩ đã đặt ống nội khí quản và chuyển trẻ đến Bệnh viện Nhi Trung ương.

Khai thác bệnh sử, mẹ bệnh nhi cho hay trẻ được tiêm phòng 3 mũi viêm não Nhật Bản lúc 2 tuổi nhưng từ đó đến nay chưa tiêm nhắc lại.

Bệnh nhi viêm não Nhật Bản đang được chăm sóc tại khoa Điều trị tích cực, Trung tâm Bệnh Nhiệt đới. Ảnh: BVCC.

TS.BS Nguyễn Văn Lâm, Giám đốc Trung tâm Bệnh Nhiêt đới, Bệnh viện Nhi Trung ương, cho biết: “Viêm não Nhật Bản là bệnh viêm cấp tính tổ chức não do virus viêm não Nhật Bản gây nên. Đây là virus gây viêm não hàng đầu Châu Á, trong đó có Việt Nam. Bệnh có thể diễn ra quanh năm nhưng cao điểm từ tháng 5 đến tháng 8, có thể gặp ở mọi lứa tuổi nhưng thường gặp nhất ở trẻ em độ tuổi từ 2 đến 8 tuổi”.

Viêm não Nhật Bản được xem là một trong những bệnh nguy hiểm, có tỷ lệ tử vong và di chứng cao ở trẻ nhỏ (25-35%). Những di chứng này khiến người bệnh giảm khả năng giao tiếp, giảm hoặc mất khả năng lao động, trở thành gánh nặng cho gia đình và xã hội.

Theo tiến sĩ Nguyễn Văn Lâm, hiện nay, tuy đa số trẻ đã được tiêm phòng đầy đủ, vẫn còn nhiều trường hợp trẻ mắc bệnh do sức đề kháng kém, chưa tiêm vaccine phòng bệnh hoặc tiêm không đủ số mũi.

Các bà mẹ có con lớn tuổi mắc viêm não Nhật Bản hầu hết đều cho rằng con đã được tiêm phòng 3 mũi đầy đủ đến 2 tuổi. Nhưng đây là quan niệm sai lầm khiến gia tăng trẻ lớn mắc bệnh. Các bậc cha mẹ nên tiêm phòng cho con mình đầy đủ và tiêm nhắc lại 3-5 năm một lần đến 15 tuổi.

Đến nay, chưa có thuốc đặc trị viêm não, việc điều trị chủ yếu giải quyết các triệu chứng.

Nguyên nhân viêm não Nhật Bản chủ yếu là do một loài vi rút thuộc nhóm flavivirus gây ra, có thể ảnh hưởng đến cả người và động vật. Vi rút gây bệnh được truyền từ động vật sang người thông qua vết muỗi đốt. Loài động vật mang mầm bệnh viêm não Nhật Bản thường là lợn và chim hoang dã. Muỗi sẽ bị nhiễm vi rút sau khi hút máu từ các loài động vật bị bệnh.

Nguyên nhân gây bệnh viêm não Nhật Bản thường là do vi rút truyền qua muỗi và động vật nhiễm bệnh

Ở nước ta, loài muỗi truyền bệnh này xuất hiện đa số ở miền Bắc, tăng nhiều vào những tháng thuộc mùa nóng. Ban ngày, chúng thường nấp trong các bụi cây ngoài vườn quanh nhà, đêm bay vào nhà đốt người, thường vào thời điểm mặt trời mọc hoặc hoàng hôn từ 18h đến 22h. Muỗi thích đẻ trứng trong ruộng lúa, kênh mương gần nơi sinh sống.

Bệnh viêm não Nhật Bản không có khả năng lây trực tiếp từ người sang người. Trong sinh hoạt hàng ngày, ăn uống chung, dùng chung đồ dùng hoặc tiếp xúc gần gũi với người thân mắc bệnh cũng không làm lây nhiễm bệnh.

Dấu hiệu viêm não Nhật Bản

Triệu chứng đầu tiên của bệnh thường bao gồm sốt, đau đầu, buồn nôn, nôn. Ngoài ra có thể có các biểu hiện của nhiễm virus nói chung như mệt mỏi, ớn lạnh.

Những trường hợp bệnh nặng có thể có các biểu hiện: Co giật, giảm khả năng nhận thức: trẻ thay đổi tính nết, la hét, kích động hoặc sững sờ, không nhận ra bố mẹ, nói nhảm, hôn mê. Rối loạn vận động: liệt tay, chân hoặc nửa người, co cứng, xoắn vặn.

Trẻ bị viêm não Nhật Bản thường sốt cao kèm theo đau đầu, nôn hoặc buồn nôn

Để phát hiện sớm các trường hợp trẻ bị viêm não, bác sĩ khuyến cáo cha mẹ cần đặc biệt lưu ý đến các triệu chứng như: Sốt rất cao kèm đau đầu, uống hạ sốt không hạ, buồn nôn và nôn ngay cả khi không đúng bữa ăn, cơ thể kích thích, vật vã…

Cách phòng tránh bệnh viêm não Nhật Bản hiệu quả nhất là tiêm vắc xin, hiện đã được đưa vào chương trình tiêm chủng mở rộng ở tất cả các tỉnh thành trên cả nước.

Tiêm mũi 1 khi trẻ đủ 12 tháng; Mũi 2: 1-2 tuần sau mũi 1; Mũi 3: 1 năm sau mũi 2. Sau đó nhắc lại 3 – 5 năm một lần đến khi trẻ đủ 15 tuổi.

Ngoài ra, cần cho trẻ ăn uống hợp vệ sinh, nâng cao thể trạng, nằm màn tránh muỗi đốt, giữ vệ sinh môi trường nơi ở thông thoáng, sạch sẽ.