Mùa hè cảnh giác với bệnh da do côn trùng

Mùa hè đến mang theo nhiều niềm vui như kỳ nghỉ, các hoạt động ngoài trời, tắm biển, đi dã ngoại... Tuy nhiên, đây cũng là thời điểm lý tưởng để các loại côn trùng như muỗi, kiến, ve, rệp, bọ chét, sâu róm sinh sôi nảy nở, tấn công con người và gây nên nhiều bệnh lý ngoài da. Những tổn thương này không chỉ gây khó chịu, mất thẩm mỹ mà còn tiềm ẩn nguy cơ nhiễm trùng hoặc lây truyền bệnh nguy hiểm nếu không được xử trí đúng cách.

Hình ảnh tổn thương da do kiến ba khoang gây ra, thường xuất hiện thành vệt dài, rát đỏ và dễ để lại sẹo nếu xử lý sai cách.

Bệnh da do côn trùng là gì?

Bệnh da do côn trùng là nhóm bệnh lý ngoài da xuất hiện khi da tiếp xúc hoặc bị tấn công bởi các loại côn trùng. Phản ứng trên da có thể là hậu quả của việc bị cắn, đốt, tiếp xúc với nọc độc, chất tiết, hoặc các chất kích ứng từ cơ thể côn trùng. Mức độ phản ứng tùy thuộc vào loại côn trùng và cơ địa người bệnh, từ ngứa nhẹ, mẩn đỏ đến sưng tấy, phồng rộp, nhiễm trùng hoặc thậm chí là hoại tử da.

Mùa hè là thời điểm nhiệt độ và độ ẩm tăng cao – điều kiện lý tưởng để côn trùng sinh sản và phát triển mạnh. Nhiều người có thói quen mặc đồ mát, sinh hoạt ngoài trời nhiều, hoặc sống trong môi trường chưa vệ sinh tốt, khiến nguy cơ bị côn trùng tấn công càng cao.

Những biểu hiện thường gặp trên da

Tổn thương da do côn trùng thường có đặc điểm nhận biết rõ ràng, tuy nhiên rất đa dạng, đôi khi khiến người bệnh nhầm lẫn với các bệnh lý khác như dị ứng, zona, viêm da tiếp xúc...

Một số biểu hiện điển hình bao gồm:

• Mẩn đỏ, sưng, ngứa: Là phản ứng phổ biến nhất sau khi bị đốt hoặc tiếp xúc với côn trùng, thường kéo dài vài giờ đến vài ngày.
• Mụn nước, bóng nước hoặc loét da: Gặp khi tiếp xúc với côn trùng độc như kiến ba khoang, sâu róm hoặc bị phản ứng mạnh.
• Sẩn cục, nốt đỏ có dấu chấm đen ở giữa: Gợi ý vị trí vết cắn của muỗi, rận hoặc ve.
• Tổn thương nhiễm trùng, có mủ, chảy dịch: Do gãi nhiều làm trầy xước da, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập.
• Ban đỏ dạng vòng, có thể lan rộng hoặc di chuyển: Là biểu hiện nghi ngờ của bệnh Lyme do ve truyền.

Đặc biệt, kiến ba khoang – loại côn trùng phổ biến vào mùa hè – có thể gây viêm da tiếp xúc nặng với những vết bỏng rộp, thâm sạm kéo dài nhiều ngày. Không ít người nhầm lẫn với zona thần kinh, dẫn đến xử lý sai cách.

Nguyên nhân và các yếu tố nguy cơ

Không phải ai tiếp xúc với côn trùng cũng phát bệnh. Một số yếu tố nguy cơ khiến bạn dễ bị bệnh da do côn trùng hơn:

• Môi trường sống ẩm thấp, vệ sinh kém: Là điều kiện lý tưởng cho muỗi, rệp, bọ chét, kiến phát triển.
• Hoạt động ngoài trời thường xuyên: Nhất là đi dã ngoại, làm vườn, tắm suối, cắm trại, ngủ ngoài trời…
• Cơ địa dị ứng hoặc da nhạy cảm: Dễ phản ứng mạnh với nọc độc hoặc chất tiết của côn trùng.
• Thiếu biện pháp bảo vệ da: Mặc đồ hở, không dùng kem chống côn trùng, không ngủ màn…
• Tiếp xúc vô tình: Với côn trùng độc như kiến ba khoang, sâu róm mà không biết cách xử lý đúng lúc.

Cách xử trí đúng khi bị côn trùng cắn hoặc gây tổn thương

Tùy vào mức độ tổn thương, người bệnh có thể tự chăm sóc tại nhà hoặc cần đến cơ sở y tế. Một số nguyên tắc cơ bản cần ghi nhớ:

Trường hợp nhẹ (ngứa, sưng đỏ nhẹ):

• Rửa sạch vùng da bị tổn thương bằng xà phòng và nước sạch.
• Thoa kem giảm ngứa hoặc thuốc bôi chứa kháng histamin (ví dụ: chlorpheniramine, calamine lotion).
• Uống thuốc kháng histamin nếu ngứa nhiều hoặc lan rộng.

Trường hợp nặng (bóng nước, nhiễm trùng, đau rát, loét):

• Không tự ý nặn, chích hoặc bôi thuốc dân gian.
• Đến khám bác sĩ da liễu để được kê đơn thuốc phù hợp: thuốc chống viêm, kháng sinh, thuốc bôi corticoid nếu cần.
• Nếu nghi ngờ tổn thương do kiến ba khoang: không chà xát, hãy rửa ngay bằng nước sạch, xà phòng hoặc nước muối sinh lý và thoa thuốc chống viêm.
• Việc gãi ngứa nhiều không chỉ làm tổn thương da mà còn dễ để lại sẹo thâm và gây nhiễm trùng lan rộng. Vì vậy, kiểm soát ngứa là một trong những bước điều trị quan trọng.

Cách phòng ngừa hiệu quả trong mùa hè

Phòng bệnh luôn tốt hơn chữa bệnh. Để tránh bị côn trùng tấn công vào mùa hè, bạn nên:

• Mặc quần áo dài tay, sáng màu, nhất là khi đi vào khu vực có nhiều cây cối, nước đọng.
• Sử dụng kem chống côn trùng khi đi ra ngoài, đặc biệt ở vùng da hở.
• Giữ vệ sinh môi trường sống sạch sẽ, phát quang bụi rậm, không để nước tù đọng.
• Ngủ trong màn, đóng cửa sổ, dùng lưới chắn côn trùng vào buổi tối.
• Không tiếp xúc trực tiếp với côn trùng lạ, tránh đập côn trùng bằng tay trần.
• Tắm rửa sạch sẽ sau khi đi ngoài trời về, đặc biệt khi nghi ngờ có tiếp xúc với kiến ba khoang hoặc sâu róm.

Trẻ em là đối tượng dễ bị côn trùng đốt vào mùa hè, do da nhạy cảm và thường hoạt động ngoài trời nhiều.

Mùa hè là thời điểm dễ bùng phát các tổn thương da do côn trùng, nhất là ở trẻ em, người có cơ địa dị ứng hoặc sống trong môi trường thiếu vệ sinh. Hãy chủ động phòng tránh và chăm sóc da đúng cách để bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình.