Thoái hóa khớp gối ở người cao tuổi: Cách chăm sóc và phòng ngừa hiệu quả

Thoái hóa khớp gối là gì?

Thoái hóa khớp gối hay còn gọi là thoái hóa sụn khớp gối là một tình trạng phổ biến xảy ra khi lớp đệm tự nhiên giữa các khớp - tức là sụn - bị mài mòn theo thời gian. Khi sụn bị tổn thương, các đầu xương trong khớp sẽ cọ xát trực tiếp vào nhau, gây ra nhiều triệu chứng khó chịu. Tình trạng này có thể dẫn đến đau đớn, sưng tấy, cứng khớp và giảm khả năng vận động.

Đặc biệt trong một số trường hợp, thoái hóa khớp gối còn có thể gây hình thành gai xương quanh vùng đầu gối, làm tăng thêm cảm giác khó chịu và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống. Việc phát hiện và điều trị sớm là rất quan trọng để cải thiện chức năng khớp và hạn chế những tác động tiêu cực đến sinh hoạt hàng ngày.

Tình trạng khớp bị thoái hóa có thể tiến triển theo thời gian và dẫn đến đau khớp mạn tính cùng với nhiều biến chứng nghiêm trọng như:

• Tăng nguy cơ chấn thương đầu gối: Người lớn tuổi bị thoái hóa khớp thường gặp khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày. Đau dữ dội, suy giảm khả năng vận động và giữ thăng bằng có thể làm tăng nguy cơ té ngã và thương tích. Thống kê cho thấy, người bị thoái hóa khớp có nguy cơ té ngã cao hơn 30%, và khả năng bị gãy xương cao hơn 20%.

• Mất xương: Khi thoái hóa khớp tiến triển nặng, sụn mất dần đi, dẫn đến tình trạng mất xương. Chết tế bào xương là một biến chứng nghiêm trọng, có thể phải can thiệp phẫu thuật để loại bỏ phần xương bị ảnh hưởng.

• Mất ổn định khớp: Có thể xảy ra do đứt gân và dây chằng quanh khớp, làm suy giảm khả năng vận động và chức năng của khớp.

• Chèn ép dây thần kinh: Dây thần kinh quanh xương hoặc sụn bị chèn ép có thể khiến cơn đau trầm trọng hơn, gây cảm giác tê, ngứa ran hoặc yếu ở chân.

• Gây ra các bệnh lý khác: Thoái hóa khớp gối có thể khiến người bệnh vận động ít đi, dẫn đến tăng cân và làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý như béo phì, tiểu đường, bệnh tim mạch và ung thư.

• Hình thành u nang sau đầu gối: Các u nang này thường được gọi là u nang Baker, có thể chèn ép mạch máu, làm giảm lưu lượng máu và gây sưng đau ở chân.

• Tăng nguy cơ bị gout: Bệnh nhân thoái hóa khớp có nồng độ acid uric trong máu cao sẽ dễ mắc gout – một dạng viêm khớp khác.

Cách chăm sóc người cao tuổi bị thoái hóa khớp gối

Khi xuất hiện các dấu hiệu của thoái hóa khớp gối, người bệnh nên đến cơ sở y tế để được thăm khám và chẩn đoán. Bên cạnh việc sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ, cần lưu ý một số biện pháp hỗ trợ tại nhà như sau:

• Chườm đá: Chườm đá lên vùng đầu gối trong khoảng 15 - 20 phút, nhiều lần trong ngày có thể giúp giảm đau và sưng hiệu quả.

• Nghỉ ngơi hợp lý: Đặc biệt sau khi vận động như đi bộ đường dài hoặc tập thể dục. Hỗ trợ người bệnh trong việc di chuyển hoặc hướng dẫn sử dụng nạng, khung tập đi để giảm áp lực lên khớp.

• Phòng tránh té ngã: Người bị thoái hóa khớp có nguy cơ té ngã cao. Nên lắp thêm tay vịn ở hành lang, bệ ngồi bồn cầu và dọn dẹp các vật cản trong nhà để giảm nguy cơ tai nạn.

• Kiểm soát cơn đau không dùng thuốc: Có thể mở nhạc, xem tivi hoặc trò chuyện để giúp bệnh nhân phân tán sự chú ý khỏi cơn đau - một hình thức "giảm đau tinh thần" hiệu quả mà không gây tác dụng phụ.

• Bổ sung dinh dưỡng tốt cho sụn khớp: Ăn nhiều trái cây, rau xanh, cá béo giàu Omega - 3 và các loại hạt giúp hỗ trợ nuôi dưỡng sụn khớp, làm chậm quá trình thoái hóa.

Lời khuyên từ bác sĩ

Để phòng ngừa và hạn chế nguy cơ thoái hóa khớp, người lớn tuổi nên thực hiện các biện pháp sau:

1. Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh: Tăng cường rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và protein nạc. Ngủ đủ giấc và kiểm soát căng thẳng để giảm nguy cơ viêm khớp và các bệnh lý mạn tính.

2. Duy trì cân nặng hợp lý (BMI < 23): Trọng lượng cơ thể dư thừa gây áp lực lên đầu gối và làm mòn sụn. Giữ cân nặng trong mức lý tưởng sẽ giúp giảm gánh nặng cho khớp.

3. Tập thể dục đều đặn: Nên vận động vừa phải (30 phút/ngày, 5 ngày/tuần) để giúp khớp linh hoạt, tăng cường cơ bắp hỗ trợ đầu gối và phòng ngừa các bệnh mạn tính. Các bài tập như đi bộ, bơi lội, yoga đều rất phù hợp.

4. Kiểm soát lượng đường trong máu: Glucose cao ảnh hưởng đến cấu trúc và chức năng của sụn khớp, làm tăng nguy cơ viêm. Duy trì chế độ ăn uống cân bằng và kiểm tra đường huyết định kỳ sẽ có lợi cho sức khỏe khớp.

5. Giảm nguy cơ chấn thương: Hạn chế mang vác nặng, luyện tập thể thao đúng kỹ thuật, mang giày phù hợp và sử dụng đồ bảo hộ khi cần thiết.

6. Tránh vận động quá sức: Khi cảm thấy mệt, hãy nghỉ ngơi. Làm việc quá sức hoặc vận động liên tục có thể làm tổn thương xương khớp và đẩy nhanh quá trình lão hoá.