Viêm não mô cầu: Căn bệnh nguy hiểm có thể gây tử vong trong 24 giờ xuất hiện tại Hà Nội

Hà Nội vừa phát hiện một trường hợp bệnh nhân nam trẻ tuổi mắc viêm não mô cầu. Đây là một bệnh truyền nhiễm tối cấp, có khả năng gây tử vong chỉ sau 24 giờ khởi phát. Đầu năm 2025 đã có một trường hợp là quân nhân Quân khu 1 tử vong vì căn bệnh này, ca mắc mới một lần nữa gióng lên hồi chuông cảnh báo về sự nguy hiểm của viêm não mô cầu.

Nguy cơ tử vong trong 24 giờ từ dấu hiệu sốt

Theo các chuyên gia y tế, viêm màng não mô cầu (do vi khuẩn Neisseria meningitidis) là bệnh truyền nhiễm cấp tính, lây truyền qua đường hô hấp khi hít phải các giọt bắn dịch tiết mũi họng của người mang mầm bệnh.

Bệnh thường khởi phát rất đột ngột với các triệu chứng ban đầu dễ nhầm lẫn với cúm thông thường, bao gồm:

• Sốt cao đột ngột (39-40 độ C)

• Đau đầu dữ dội

• Buồn nôn, nôn

• Mệt mỏi

• Một dấu hiệu đặc trưng ở người lớn gặp giai đoạn sau là "cổ cứng" (bệnh nhân không thể cúi đầu).

Tuy nhiên, điểm nguy hiểm nhất của bệnh lý này là thể "tối cấp" hay còn gọi là nhiễm trùng huyết. Vi khuẩn não mô cầu có thể gây bệnh với tốc độ nhanh chóng. Khi vi khuẩn xâm nhập vào máu, chúng nhân lên rất nhanh, gây nhiễm trùng huyết, sốc nhiễm khuẩn và suy đa tạng. Thậm chí, nhiều trường hợp có thể tử vong trong vòng 24 giờ kể từ khi xuất hiện triệu chứng đầu tiên (là cơn sốt).

Các giai đoạn tiến triển của bệnh bao gồm:

• Ủ bệnh: Thời gian ủ bệnh có thể từ 2-10 ngày nhưng thông thường sẽ diễn ra trong 4 ngày. Biểu hiện nhiễm trùng rõ nhất thường gặp ở giai đoạn này là: Sốt cao đột ngột, có thể có rét run, đau họng, ho, mệt mỏi, nhức đầu.

• Giai đoạn tiếp theo người bệnh sẽ có dấu hiệu màng não hoặc não như: Đau đầu dữ dội, nôn, buồn nôn, táo bón, gáy cứng. Rối loạn ý thức, li bì, kích thích vật vã, có thể có co giật, hôn mê. Riêng ở trẻ nhỏ có thể có tiêu chảy, thóp phồng và gáy mềm.

• Ban xuất huyết hoại tử hình sao, xuất hiện sớm và lan nhanh, thường gặp ở hai chi dưới.

• Tình trạng nhiễm trùng, nhiễm độc nặng và nhanh chóng vào tình trạng sốc bao gồm: Mạch nhanh, huyết áp hạ hoặc huyết áp kẹt (hiệu số huyết áp tâm thu – tâm trương < 20 mmHg), thiểu niệu, vô niệu, suy thượng thận, đông máu nội mạch rải rác, suy đa tạng và có thể tử vong nhanh trong vòng 24h.

Chủ động phòng bệnh viêm não mô cầu bằng cách nào?

Viêm não mô cầu có thể gây nhầm lẫn với một số bệnh lý như: bệnh do liên cầu lợn, sốt xuất huyết Dengue, ban xuất huyết do Schönlein-Henoch, nhiễm khuẩn huyết do các vi khuẩn khác, viêm màng não mủ do các căn nguyên khác… Tuy nhiên nếu được phát hiện sớm, người bệnh sẽ cách ly, điều trị bằng kháng sinh và các biện pháp điều trị hỗ trợ và triệu chứng.

Bệnh não mô cầu có khả năng lây lan nhanh, đặc biệt ở những nơi tập trung đông người trong không gian kín như doanh trại quân đội, trường học, ký túc xá, nhà trẻ. Vi khuẩn có thể tồn tại ở vùng hầu họng của người lành mang trùng mà không gây triệu chứng, khiến việc kiểm soát nguồn lây trở nên khó khăn.

Để chủ động phòng ngừa căn bệnh nguy hiểm này, Cục phòng bệnh (Bộ Y tế) khuyến cáo người dân thực hiện các biện pháp sau:

• Vệ sinh cá nhân: Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng, súc miệng, họng bằng các dung dịch sát khuẩn thông thường.

• Vệ sinh môi trường: Đảm bảo nơi ở, nơi làm việc, học tập thông thoáng, sạch sẽ, thường xuyên mở cửa sổ.

• Che miệng khi tiếp xúc: Chủ động che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi để ngăn chặn sự phát tán của dịch tiết.

Biện pháp quan trọng, hiệu quả và lâu dài nhất để phòng bệnh viêm não mô cầu chính là tiêm chủng. Hiện nay đã có vaccine phòng các tuýp não mô cầu phổ biến. Người dân, đặc biệt là trẻ em và những người sống trong môi trường tập thể, cần chủ động tiêm vaccine tại các cơ sở y tế dự phòng để tạo miễn dịch bảo vệ cơ thể trước căn bệnh tối cấp này.