Đứng đầu danh sách những loại thực phẩm gây ung thư là các loại thịt chế biến sẵn. Tổ chức Y tế Thế giới xếp chúng nguy hiểm ngang hàng với thuốc lá và amiăng.
Ảnh minh họa: On Health
Trong đó có xúc xích, thịt xông khói và giăm bông dễ dẫn tới ung thư đại trực tràng. Chỉ ăn 50g thịt chế biến mỗi ngày (khoảng hai lát giăm bông) có thể làm tăng 18% khả năng ung thư ruột kết.
Mối nguy tới từ phương pháp chế biến bao gồm hun khói, thêm muối, chất bảo quản. Khi một số loại thịt được nấu chín, natri nitrit kết hợp với các amin tự nhiên trong thịt để tạo thành hợp chất N-nitroso gây ung thư.
Ioana Bonta, bác sĩ chuyên khoa ung thư tại Trung tâm Y tế ở Newnan, Georgia (Mỹ), cho biết: “Tôi tránh thực phẩm hun khói do có nitrat”.
Những nhà khoa học nước ta đang nghiên cứu loại thực phẩm dưa muối, cá muối, đặc biệt là dưa muối bị khú có hàm lượng nitrosamine cao, có thể có liên quan đến ung thư ngày càng tăng ở nước ta.
Chất phụ gia và các chất gây nhiễm khác có trong thực phẩm
Các nhà khoa học phương Tây cho thấy, sử dụng một số phẩm nhuộm thực phẩm có thể gây ra ung thư như chất paradimethyl amino benzen dùng để nhuộm bơ thành “bơ vàng” có khả năng gây ung thư gan. Tại các nước này sử dụng các phẩm nhuộm thức ăn cũng như các chất phụ gia được kiểm duyệt rất nghiêm ngặt để đảm bảo an toàn thực phẩm. Việc sử dụng phẩm màu công nghiệp trong chế biến thức ăn ở nước ta còn chưa được quản lý nghiêm ngặt sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe của người tiêu dùng và đây cũng là một trong những tác nhân gây ung thư. Không mua thức ăn có màu sắc sặc sỡ hoặc nghi ngờ có sử dụng phẩm màu không cho phép. Nên dùng màu sắc tự nhiên trong chế biến thức ăn như màu đỏ của cà chua, gấc; màu vàng của nghệ.
Nitrosamin có trong những thực phẩm ướp muối, hay ngâm muối như cá muối, trong dưa cà khú hỏng là chất gây ung thư thực nghiệm trên động vật.
Nhiều nghiên cứu khác đã chỉ ra các thực phẩm có chứa dư lượng, tàn tích của các thuốc trừ sâu, không chỉ có thể gây ra ngộ độc cấp tính mà còn khả năng gây ung thư. Do vậy, vấn đề an toàn thực phẩm, tiêu thụ rau sạch hiện nay đang được xã hội quan tâm.
Cách nấu nướng và bảo quản thực phẩm: Một số cách nấu thức ăn và bảo quản thực phẩm có thể sẽ tạo ra chất gây ung thư. Những thức ăn hun khói có thể bị nhiễm benzopyren, một chất gây ung thư thực nghiệm. Việc nướng trực tiếp thịt ở nhiệt độ cao có thể tạo ra một số sản phẩm có khả năng đột biến gen như dioxin, hydro-cacbon thơm đa vòng...
Đồ hộp
Ảnh minh họa: Bicycling
Giáo sư Anton Bilchik làm việc tại Viện Ung thư John Wayne tại Trung tâm Y tế Providence Saint John ở Santa Monica, California (Mỹ). Ông giải thích: “Trong đồ hộp có chất bảo quản được chứng minh là có thể gây ung thư ở động vật".
Bisphenol, còn được gọi là BPA, liên quan đến ung thư vú và tuyến tiền liệt. Cơ quan Bảo vệ Môi trường Canada đã phân tích 200 hộp thực phẩm và phát hiện ra rằng gần 2/3 trong số đó có BPA.
Thịt nướng
Ảnh minh họa: Precisionnutrition
Nhiệt độ cao được sử dụng trong quá trình nướng sẽ tạo ra các amin gây ung thư. Tiến sĩ Steven G. Eisenberg là bác sĩ chuyên khoa ung thư tại Hiệp hội Nghiên cứu ung thư California (Mỹ). Ông không ăn bất kỳ loại thịt đỏ nào mà tập trung vào protein và cá.
Trong khi đó, tiến sĩ Bonta ăn một lượng nhỏ thịt đỏ nhưng nấu chín kỹ.
Chất béo chuyển hóa
Ảnh minh họa: The Healthy
Chất béo chuyển hóa dầu thành chất béo rắn, giúp tăng thời hạn sử dụng và độ ổn định hương vị của thực phẩm. Chúng có trong bơ thực vật, bánh quy giòn, ngũ cốc, kẹo, bánh nướng, bánh quy, khoai tây chiên, đồ ăn nhanh, nước xốt salad, chất béo, đồ chiên và nhiều loại thực phẩm khác.
Dù vậy, tiến sĩ Eisenberg cho hay, những chất béo này làm tăng chứng viêm có liên quan mật thiết đến tỷ lệ béo phì tăng cao.
Dinh dưỡng cũng góp phần…
Khẩu phần ăn đóng một vai trò quan trọng trong gây ung thư nhưng ngược lại có thể lại làm giảm nguy cơ gây ung thư.
Chất béo và thịt: Các nghiên cứu trên thế giới đã cho thấy có mối liên quan giữa bệnh ung thư đại trực tràng với chế độ ăn nhiều mỡ, thịt động vật. Chế độ ăn nhiều mỡ, thịt gây ung thư qua cơ chế làm tiết nhiều axit mật, chất ức chế quá trình biệt hóa của các tế bào niêm mạc ruột. Các nhà khoa học đã nghiên cứu mối liên quan chặt chẽ tiêu thụ chất béo với ung thư vú. Tỷ lệ tử vong do mắc ung thư vú tăng theo mức tiêu thụ mỡ.
Hoa quả và rau xanh: Trong hoa quả và rau xanh chứa nhiều vitamin và chất xơ. Các chất xơ làm hạn chế sinh ung thư do chúng thúc đẩy nhanh lưu thông ống tiêu hóa, làm giảm thời gian tiếp xúc của các chất gây ung thư với niêm mạc ruột, mặt khác, bản thân chất xơ có thể gắn và cố dịnh các chất gây ung thư để bài tiết theo phân ra ngoài cơ thể. Các loại vitamin A, C, E làm giảm nguy cơ ung thư biểu mô, ung thư dạ dày, ung thư thực quản, ung thư phổi... thông qua quá trình ôxy hóa, chống đột biến gen. Đặc biệt, các loại rau thơm và rau gia vị với các thành phần chống ôxy hóa (caroten, vitamin C...) và các tinh dầu không chỉ kích thích tiêu hóa mà còn hạn chế và ngăn cản sự phát triển của tế bào ung thư.
Việc đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, phòng chống nhiễm hóa chất gây ung thư trong thức ăn; thực hiện chế độ ăn cân đối hợp lý, tránh thái quá mỡ, thịt động vật, đồng thời tăng cường tiêu thụ trái cây và rau xanh không chỉ là biện pháp dự phòng bệnh ung thư mà còn có thể phòng chống được nhiều bệnh khác.
