Vấn đề trẻ dậy thì sớm luôn khiến các bậc phụ huynh lo lắng vì nếu không phát hiện sự bất thường sớm từ trẻ và có biện pháp sẽ để lại nhiều hậu quả nghiêm trọng.
Biểu hiện dễ thấy nhất là trẻ dậy thì sớm sẽ có chiều cao thấp hơn so với chiều cao tiêu chuẩn khi đến tuổi trưởng thành, vì hormon sinh dục kích thích sự tăng trưởng của xương làm cho đầu xương đóng sớm, hạn chế phát triển chiều cao. Bên cạnh đó là những vấn đề về tâm lý, trẻ dễ bị hoang mang, khủng hoảng và tự tị.
Thông tin thêm về vấn đề này, thạc sĩ, bác sĩ Lê Thị Hải, nguyên Viện trưởng Dinh dưỡng Quốc gia cho biết trên báo VnExpress, dậy thì sớm là hiện tượng dậy thì ở bé gái dưới 8 tuổi và bé trai dưới 9 tuổi, phổ biến hơn với bé gái.
Phần lớn trường hợp dậy thì sớm ở trẻ hiện nay không có nguyên nhân cụ thể mà chỉ đơn thuần là sự trưởng thành trước thời hạn. Tuy nhiên, một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ gây ra biến đổi này như huyết thống, lạm dụng thuốc, trẻ mắc bệnh u não, u nang buồng trứng, u tinh hoàn, các bệnh tuyến giáp, thừa cân, béo phì...
Ngoài ra, nguyên nhân dẫn đến tình trạng dậy thì sớm ở trẻ được cho là liên quan đến các loại thực phẩm sử dụng hàng ngày. Các bậc phụ huynh cần chú ý đến việc chọn lựa thức ăn để hạn chế nguy cơ dậy thì sớm.
Nhiều loại thực phẩm có thể khiến trẻ dạy thì sớm cha mẹ nên tránh dùng
Thực phẩm chiên rán được nấu ở nhiệt độ cao
Theo bác sĩ Hải, các loại thức ăn nhanh như gà rán, khoai tây chiên, patê, xúc xích, lạp xưởng... nấu ở nhiệt độ cao sẽ bị biến đổi chất, trẻ ăn vào có thể gây rối loạn nội tiết và dẫn đến cơ thể dậy thì sớm hơn.
Thực phẩm chứa nhiều đường, chất bảo quản
Thực phẩm chứa nhiều đường và các chất bảo quản, chất tạo ngọt như bánh kẹo, nước ngọt có ga, trà sữa... trẻ nên hạn chế. Những món ăn chứa nhiều muối nên giảm bớt để tránh kích hoạt hormone có liên quan tới sinh sản là neurokinin B, dẫn đến cơ thể dậy thì sớm và gây hại cho hệ tiêu hóa, thận.
Trẻ ăn nhiều thịt
Trẻ ăn nhiều thịt, nhất là thịt lợn siêu nạc, protein động vật, làm tăng hormone tăng trưởng IGF-1, có tính hoạt hóa rất cao. Hormone này tham dự vào quá trình tạo tín hiệu estradiol, hormone hình thành buồng trứng làm rút ngắn tuổi dậy thì so với ngưỡng thông thường
Trẻ ăn quá nhiều nội tạng động vật, sữa đậu nành
Ngoài ra, thực phẩm hàng ngày nếu không được cân đối, thường xuyên ăn các món từ nội tạng động vật, sữa đậu nành, đồ ăn sẵn cũng có khả năng dẫn đến hiện tượng dậy thì sớm ở trẻ.
Thịt cổ gia cầm
Thông tin trên báo Trí Thức Trẻ, thịt vùng cổ của gà, vịt, ngan, ngỗng là thực phẩm được khuyến cáo nên hạn chế cho trẻ nhỏ và vị thành niên ăn. Do gia cầm hiện nay chủ yếu đều ăn thức ăn "tăng trọng" bằng thức ăn có chứa nhiều thuốc kích thích tăng trưởng. Mà những chất này khi gia cầm ăn vào sẽ tích tụ chủ yếu ở phần từ cổ trở lên đầu. Khi trẻ ăn nhiều phần đầu gia cầm vô tình ăn luôn cả chất kích thích khiến cho cơ thể trẻ cũng giống như được cho ăn thực phẩm "kích thích phát triển".
Rau củ trái mùa
Các loại rau quả trái mùa như dâu tây, nho, dưa hấu, cà chua… được thu hoạch vào mùa đông hay các trái cây thu hoạch trước mùa xuân như táo, đào, cam… đa phần là những loại thực phẩm được "thúc chín".
Việc trồng rau quả trái mùa và ép trái cây phải chín bằng chất hóa học sẽ để lại tồn dư chất độc này trong rau củ trái cây. Trẻ em ăn vào sẽ tạo ra nguy cơ mắc bệnh dậy thì sớm.
 |
Tất cả các loại rau củ quả quá tươi ngon so với bình thường cũng cần tránh cho trẻ ăn. Bất kỳ món nào sử dụng chất kích thích đều là nguyên nhân khiến cho trẻ "lớn" trước tuổi một cách đáng sợ.
Cách phòng ngừa dạy thì sớm ở trẻ nhỏ
Để phòng ngừa dậy thì sớm ở trẻ, một số chuyên gia dinh dưỡng cho biết, bố mẹ cần xây dựng một chế độ dinh dưỡng hợp lý, đầy đủ chất dinh dưỡng, giàu rau củ quả, hạn chế thực phẩm chế biến sẵn như đồ hộp, xúc xích... hay thức ăn nhiều dầu mỡ, chất béo và có hàm lượng đường cao, muối cao. Chọn thực phẩm an toàn, có nguồn gốc rõ ràng, tránh mua thực phẩm kém chất lượng.
Nên khuyến khích trẻ tập luyện thể dục ít nhất là 60 phút mỗi ngày. Các môn thể thao như đi bộ, đạp xe, bơi lội, cầu lông, nhảy dây, đá bóng, đá cầu... giúp trẻ rèn luyện sức khỏe, trau dồi kỹ năng sống. Tăng cường vận động sẽ tránh bị thừa cân béo phì cũng là biện pháp phòng ngừa dậy thì sớm
Hạn chế trẻ tiếp xúc với estrogen và testosterol, nước hoa, son phấn, mỹ phẩm, nước thơm xịt phòng. Sinh hoạt riêng của cha mẹ nên kín đáo, cho trẻ ngủ riêng phòng nếu có điều kiện.
Bác sĩ khuyên gia đình nên bình tĩnh để cùng con bước qua giai đoạn này, hiểu tâm lý để giải thích cho trẻ hiểu những thay đổi sinh lý cơ thể đang diễn ra là hoàn toàn bình thường.
Khi con có dấu hiệu bất thường như cao quá nhanh, ngực to nhanh, lông nách... cha mẹ nên đưa đến bác sĩ nhi khoa để chẩn đoán và can thiệp kịp thời.
An Dương (T/h)
