Câu chuyện buồn đằng sau việc phát minh ra máy ATM của chuyên viên Hoa Kì gốc Việt

Ngọc Anh

Cha đẻ phát minh ra máy ATM trong hệ thống ngân hàng là người gốc Việt tên Đỗ Đức Cường. Ông là tác giả của trên 50 phát minh sáng chế, 20 năm làm việc tại ngân hàng Citibank- Mỹ, chuyên viên cao cấp cho ngành ngân hàng Hoa Kỳ.

Ít ai biết rằng, người phát minh ra máy ATM trong hệ thống ngân hàng là người Việt Nam: ông Đỗ Đức Cường. Ông là tác giả của trên 50 phát minh sáng chế, 20 năm làm việc tại ngân hàng Citibank - Mỹ, chuyên viên cao cấp cho ngành ngân hàng Hoa Kỳ.

Đỗ Đức Cường sinh ra và lớn lên ở vùng quê Đức Phổ, Quảng Ngãi. Những năm tuổi thơ nghèo khó. Các anh chị em lần lượt chết vì đói, 6 tuổi ông cũng đã chết hụt một lần và sống lại ngay kề miệng huyệt.

Sau này ông luôn tự nhủ: “Phải làm giàu, không chỉ bản thân mình giàu có mà mọi người cũng phải giàu có, vì khi mình nghèo thấy số phận hẩm hiu quá!” Có lẽ đó chính là một dấu ấn góp phần tạo nên ý chí vươn lên mạnh mẽ của ông.

Suốt đời nghiên cứu khoa học, hết công trình này đến luận án khác chiếm hết thời gian. Năm 2003, tiến sĩ Đỗ Đức Cường về nước lần đầu tiên trong sự hối hận, ray rứt mãi không nguôi: mẹ con không nhận ra nhau. Đó cũng là lúc ông chợt nhận ra: ông có thể có tất cả nhưng người mẹ ruột của ông sau bao năm trời xa cách đang ở ngưỡng “gần đất xa trời”, quê hương Việt Nam của ông vẫn còn trong nghèo nàn, lạc hậu. Với mức lương trên 1 triệu USD/năm cho một chuyên gia như ông, tiến sĩ Đỗ Đức Cường đã từ bỏ để trở về Việt Nam.

Tiến sĩ Cường cho biết: “Tôi hướng dẫn NHĐÁ theo ba tư duy: 1.Quần chúng hoá các dịch vụ Ngân hàng. 2. Bình dân hoá các ứng dụng Ngân hàng. 3. Hiện đại hoá Ngân hàng”. Và niềm vui của ông mỗi ngày khi thấy chị bán rau biết dùng thẻ ATM đế rút tiền, em bé bán báo biết chuyển tiền về cho gia đình bằng ATM, là sự hữu ích gần gũi nhưng hết sức thiết thực trong đời sống hàng ngày của người dân.

Cha đẻ phát minh ra máy ATM trong hệ thống ngân hàng là người gốc Việt- Đỗ Đức Cường (người đang trình bày về máy ATM).

Ông Đỗ Đức Cường khởi đầu sự nghiệp học hành tại trường Đại học Y khoa Sài Gòn. Sau đó, ông chuyển sang học ngành Kỹ cơ khí tại Đại học Phú Thọ (Đại học tổng hợp).

Năm 1963, trong kỳ kiểm tra của một phái đoàn của Nhật nghiên cứu về trí thông minh người Việt Nam, ông là người có chỉ số thông minh cao nhất. Ông được cấp học bổng sang Nhật học tại Đại học Osaka.

Tại Nhật, ông vừa đi học vừa đi làm cho công ty Toshiba, sau đó phía Mỹ biết được tài năng của ông và mời ông sang làm việc trong lĩnh vực ngân hàng. Theo như ông Cường, công việc chính của ông lúc bấy giờ là làm thế nào để ngân hàng phổ biến hơn với mọi người.

Gặp Giám đốc ngân hàng Citibank (Mỹ) trong một buổi ca nhạc do ông tổ chức, ngay lúc đó ông nhận được một lời mời đến Citibank cùng đề nghị: “Dùng kĩ thuật để kiếm cho ngân hàng 1 tỉ khách hàng”.

Ông Đỗ Đức Cường đưa ra 20 câu hỏi buộc ông chủ của Citibank phải thừa nhận 20 cái sai của ngân hàng và từ chối lời mời làm việc. Sự nhiệt tình, thẳng thắn cùng lời cam kết sẽ ủng hộ ông “lội ngược dòng” của Tổng giám đốc đã thuyết phục ông gia nhập Citibank. Mục tiêu của ông là “bình dân hoá dịch vụ ngân hàng” để cô bán cà phê, anh lái xe ôm cũng có thể giao dịch với ngân hàng.

Trong thời gian này, ông đồng phát minh ra máy ATM. Đó chính là một bước tiến lớn của nhân loại trong lĩnh vực ngân hàng.

Ông Đỗ Đức Cường còn được biết đến như một chuyên viên thông thạo nhiều lĩnh vực khác như y học, kỹ thuật, kinh tế, tài chính, v.v… Hiện tại, ông còn đang giữ vị trí Đại sứ thiện chí Liên hợp quốc, một vị trí mà nhiều ngôi sao quốc tế khác đang giữ như Emma Watson, Selena Gomez hay Shakira.

Trở về Việt Nam năm 2003, hiện cha đẻ phát minh ra ATM - ông Đỗ Đức Cường là cố vấn cao cấp cho ngân hàng Đông Á, Ngân hàng Sài Gòn Công thương, Ngân hàng Phát triển nhà ĐBSCL, Taxi Mai Linh, Bảo hiểm Bảo Việt...

Cha đẻ của máy rút tiền ATM qua đời - 1

John Shepherd-Barron.

Cũng có ý kiến cho rằng, cha đẻ của máy rút tiền tự động đầu tiên do ông Shepherd-Barron sáng chế được lắp đặt tại một chi nhánh của ngân hàng Barclays Plc ở khu vực ngoại ô phía bắc London ngày 27/6/1967.

Nhưng khi đó thẻ rút tiền bằng nhựa chưa ra đời, vì thế chiếc máy của ông Shepherd-Barron sử dụng các tờ séc đặc biệt được mã hóa bằng chất hóa học. Các khách hàng đút tờ séc vào máy và sau khi nhập mật khẩu cá nhân họ sẽ rút được các tờ tiền 10 bảng Anh.

Ban đầu ông Shepherd-Barron định thiết kế mật khẩu cá nhân với 6 con số nhưng sau đó giảm xuống còn 4 sau khi bà vợ Caroline phàn nàn rằng 6 số là quá dài.

“Bà ấy nói bà ấy chỉ nhớ được 4 con số. Vì bà ấy mà tôi đã giảm xuống còn 4 số”, ông Shepherd-Barron nói.

Ông hepherd-Barron được trao Huân chương đế chế Anh (OBE) hồi năm 2004, gần 40 năm sau khi phát minh ra chiếc máy rút tiền tự động này mà người Anh tin rằng đây là ATM đầu tiên trên thế giới.

Theo Hiệp hội công nghiệp ATM, hiện có hơn 1,7 triệu máy rút tiền tự động được lắp đặt trên toàn cầu.

Hiện thế giới vẫn còn những tranh cãi liên quan tới việc ai là người thực sự phát minh ra máy ATM. Chiếc máy ATM đầu tiên trong lịch sử là sản phẩm của ông John Shepherd-Barron. Nhưng một máy rút tiền tự động phiên bản sớm hơn đã được ông Luther George Simjian, một người Mỹ, phát triển và lắp đặt tại ngân hàng City Bank của New York năm 1939. Tuy nhiên, chiếc máy đã bị tháo bỏ cùng năm đó do khách hàng không có nhu cầu sử dụng. Máy rút tiền của ông Shepherd-Barron là máy ATM thực thụ đầu tiên.

Ngọc Anh (T/H)