Lăng Nguyễn Hữu Hào là nơi chôn cất và thờ ông Nguyễn Hữu Hào - cha của Nam Phương hoàng hậu - và vợ ông, bà Lê Thị Bình.
Khu lăng mộ tọa lạc tại ngọn đồi ở phía Tây Nam thành phố Đà Lạt, trên đường đi làng hoa Vạn Thành - Tà Nung, chỉ cách thác Cam Ly khoảng 150m.
Đây là một di tích và danh thắng nằm trong số những danh lam thắng cảnh chưa được khai thác du lịch tại Đà Lạt.
Một số tài liệu được chia sẻ rộng rãi ghi nhận rằng, ông Nguyễn Hữu Hào vốn là một đại điền chủ giàu có, quê Gò Công (tỉnh Tiền Giang). Ông kết hôn với bà Lê Thị Bình, con gái ông Huyện Sỹ (Lê Phát Đạt), một trong những người giàu có nhất Việt Nam thời bấy giờ.
Năm 1914, vợ chồng Nguyễn Hữu Hào đã sinh được người con gái là Nguyễn Hữu Thị Lan. Năm 1927, Nguyễn Hữu Thị Lan lúc bấy giờ sang Pháp học, 7 năm sau trở về Việt Nam và được Hoàng đế Bảo Đại cưới, tấn phong làm Nam Phương hoàng hậu. Bà Nam Phương đưa cha lên sinh sống ở Đà Lạt.
Những ngày cuối đời, vợ chồng ông Nguyễn Hữu Hào chỉ sống ở Đà Lạt mà rất ít khi trở về quê hương Tiền Giang. Khi bắt đầu lâm bệnh nặng và biết sẽ khó qua khỏi, ông có nguyện vọng sau khi qua đời sẽ được chôn cất tại Đà Lạt.
Mùa thu năm Kỷ Mão (13-9-1939), Nguyễn Hữu Hào mất tại đây, Nam Phương hoàng hậu cho xây dựng lăng mộ ông vào cuối năm 1939, liên tục trong vòng 4 năm thì hoàn thành.
Khu lăng mộ được xây dựng bề thế, uy nghi trên ngọn đồi rộng 4ha, xung quanh bao phủ bởi rất nhiều cây thông nguyên sinh.
Công trình tạo sự ấn tượng ngay từ cổng với 4 trụ biểu cao, trên đỉnh hình bông sen và hai con chó ngao cách điệu. Từ cổng, lối lên lăng được xây dựng thẳng tắp. Để lên đến lăng, sau khi qua cổng, người viếng thăm phải đi bộ lên 158 bậc thang.
Với nhiều người yêu các công trình kiến trúc Đà Lạt, quần thể rừng lẫn khu lăng mộ vợ chồng Quận công Nguyễn Hữu Hào là viên ngọc quý cần được giữ gìn và có hướng khai thác du lịch hợp lý.
Công trình dẫu đã trải qua hơn 80 năm giữa hoang vu, bắt đầu xuống cấp nhưng vẫn bề thế, uy nghiêm, vững chãi khiến nhiều người viếng thăm phải ngạc nhiên.
Nhiều du khách yêu quý các công trình di sản không giấu được lo ngại rằng khu lăng mộ sẽ bị hư hại, xuống cấp với tốc độ ngày càng nhanh bởi đã quá lâu không được trùng tu bảo dưỡng.
Hàng rào quanh sân khu lăng mộ có họa tiết hoa sen cách điệu
Để tới lăng, bạn phải vượt qua đường chính với 158 bậc thang dẫn lên một sân tế mở ra hai lối, mỗi bên 13 bậc thang dẫn đến sân chầu. Từ sân chầu, đi lên thêm 20 bậc nữa để vào chính lăng với phần mộ của ông Nguyễn Hữu Hào và người vợ Lê Thị Bình.
Nhìn từ trên cao, lăng có hình dáng tựa như một đóa sen đang nở. Lăng mộ phảng phất kiến trúc của cung đình Huế, pha trộn nét kiến trúc Tây Phương khi gia đình ông Nguyễn Hữu Hào theo Thiên Chúa Giáo. Trên đỉnh lăng lợp ngói truyền thống có hình một cây thánh giá.
Nhiều người nói lăng Nguyễn Hữu Hào là nơi bị lãng quên, một kiến trúc nằm ngủ sâu trong rừng thông, mang vẻ đẹp vừa trầm mặc vừa hoang vu. Không có biển chỉ dẫn, cổng trước bị che khuất bởi những bụi cỏ cộng thêm bãi thi công ngổn ngang phía trước, công trình chủ yếu thu hút các bạn trẻ ưa khám phá, muốn tìm chốn thanh bình giữa thành phố đông đúc.
Điểm thu hút du khách là con đường độc nhất dẫn lên lăng. Những bậc đá thoai thoải in hằn dấu vết thời gian, hai bên là hàng thông chạy dài, đem đến trải nghiệm tản bộ thư thái trong những ngày se se lạnh. Vào đầu tháng 10, hai bên đường thấp thoáng những vạt dã quỳ.
Con đường thẳng tắp dẫn lên lăng
