Siết chặt quản lý, tránh “bát nháo” trong hoạt động kinh doanh đa cấp

Nguy cơ mất nhà vì “sập bẫy” đa cấp

Giữa năm 2015, một công ty đa cấp mở chi nhánh tại quận Long Biên (Hà Nội) đã thu hút sự tham gia của hàng trăm khách hàng, chủ yếu là người già. Công ty này giới thiệu về sản phẩm dưỡng sinh có công dụng thần diệu, có sức tiêu thụ lớn trên thị trường nên huy động người dân góp vốn kinh doanh.

Để dụ các nạn nhân bỏ tiền đầu tư đa cấp, các đối tượng đã móc nối cho người dân đi vay tiền với lời hứa lãi suất thấp, chỉ cần làm một hợp đồng thế chấp nhà, trong đó có điều khoản ghi rõ về việc tạm thời chuyển nhượng nhà. Bị mụ mẫm bởi các lời mời chào, các nạn nhân này sẵn sàng thế chấp tài sản để vay tiền của công ty bên ngoài với lời giới thiệu lãi suất thấp, khoảng 7%/năm.

Chia sẻ với PV, bà Nguyễn Thị Bắc (68 tuổi, trú tại phường Thượng Thanh, quận Long Biên, Hà Nội) - một trong những nạn nhân đã thế chấp ngôi nhà trị giá 7 tỷ đồng của mình cho công ty TNHH đầu tư Thương mại & Dịch vụ TDH chỉ để lấy 600 triệu đồng. Từ nhiều năm nay, cuộc sống gia đình bị đảo lộn, chồng bà Bắc vì quá bức xúc mà đổ bệnh nhập viện. Sống trong những chuỗi ngày bất an vì ngôi nhà của mình nhưng đã bị người khác đứng tên, ngân hàng đã nhiều lần thông báo thu hồi, bà Bắc cảm thấy hối hận.

Tin vào đa cấp trái phép khiến nhiều người đứng trước nguy cơ mất nhà.

“Bản thân không am hiểu pháp luật, cũng chỉ vì lòng tham mà giờ tôi khiến con, cháu mình có nhà cũng như không. Chồng tôi do bức xúc trước sự việc nên đổ bệnh phải nhập viện. Sau khi ra viện thì lại tiếp tục phát bệnh tâm thần, còn bà thì vẫn nhận được thông báo yêu cầu thu nhà với tiền lãi ngày một tăng”, bà Bắc nói.

Tương tự bà Bắc, chỉ vì trót tin vào lời chào mời tham gia kinh doanh đa cấp, bà Nguyễn Thị Tỵ như ngồi trên đống lửa khi ngôi nhà mặt đường số 389 Ngô Gia Tự (phường Đức Giang, Long Biên) cũng bị chuyển nhượng. Lợi tức chưa được lĩnh thì công ty đóng cửa, ngân hàng thông báo thu nhà thì bà mới té ngửa khi biết nhà của mình đã bị người khác đứng tên từ bao giờ. “Tôi già rồi, lại không có hiểu biết nên mới bị họ lừa. Tôi hối hận lắm vì các con đã ngăn cản mà không nghe…”, bà Tỵ uất nghẹn.

“Bánh vẽ lòng tin” từ đa cấp

Những trường hợp như bà Bắc, hay bà Tỵ không phải là hiếm, họ chính là nạn nhân của hình thức kinh doanh đa cấp đã bị biến tướng. Trong những năm gần đây, hàng chục doanh nghiệp hoạt động kinh doanh đa cấp đã bị các cơ quan chức năng điều tra. Trong đó có nhiều vụ đã thu hút sự tham gia của hàng triệu người trên cả nước như: vụ lừa đảo tiền tỷ của các doanh nghiệp đa cấp liên quan đến tiền ảo, tiền điện tử (iFan, Vncoins, Sky Mining); vụ xử phạt hàng trăm triệu đồng với các công ty Thường Xuân, Thiên Ngọc Minh Uy…

Hay mới đây, vụ lãnh đạo công ty Gold Time bị Cơ quan CSĐT bộ Công an tạm giữ khẩn cấp để điều tra làm rõ hành vi tổ chức hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp trái phép, thu lợi bất chính lại một lần nữa khiến dư luận xôn xao.

Lãnh đạo công ty Gold Time đã “vẽ” ra rất nhiều dự án để tạo lòng tin cho các nhà đầu tư.

Trước khi bị bắt, lãnh đạo công ty Gold Time đã “vẽ” ra rất nhiều dự án để tạo lòng tin cho các nhà đầu tư mua “phân quyền” với giá 3 triệu đồng, hưởng cổ tức hàng tháng; được chia thưởng từ 0,5 - 10% khi giới thiệu thành viên mới. Nếu đạt doanh số 1 tỷ đồng được lên tổng đại lý, đạt 5 tỷ đồng lên chức giám đốc kinh doanh… Để thu hút người mua thì công ty này đã cho người tham gia bằng mô hình đa cấp với mức chiết khấu cao, với gần 400.000 người tham gia.

Tựu chung, những vụ án lừa đảo có cùng một hình thức là tạo ra lợi nhuận cao và mô hình đa cấp để thu hút các nhà đầu tư, cá nhân tham gia. Những doanh nhân “nổ” đều cùng chung một phương thức hoạt động, đánh vào lòng tham người dân và ít hiểu biết về công nghệ, tài chính. Để thu hút người dùng thì những “ông thần” này cũng sử dụng các chiêu thức trong marketing như tổ chức sự kiện rầm rộ, tặng quà, thưởng lớn cho người tham gia…

Siết chặt quản lý, giám sát

Trao đổi với PV Người Đưa Tin Pháp Luật, luật sư Nguyễn Trọng Hiệp (đoàn Luật sư TP.Hà Nội) – nhìn nhận, nhiều công ty kinh doanh đa cấp có các mánh lới lách luật để lừa người tiêu dùng, cũng bởi quy định pháp luật còn chưa chặt chẽ, rõ ràng, chế tài xử phạt còn quá nhẹ, chưa đủ sức răn đe, cho nên các đối tượng sẵn sàng vì lợi nhuận mà chịu phạt để được tồn tại.

“Cụ thể, mức phạt cao nhất đối với hành vi vi phạm về bán hàng đa cấp là 200 triệu đồng, theo Nghị định số 71/2014/NĐ-CP ngày 21/7/2014 của Chính phủ, quy định chi tiết luật Cạnh tranh về xử lý vi phạm pháp luật trong lĩnh vực cạnh tranh là còn quá ít so với mức lợi nhuận thu về từ các hoạt động bất hợp pháp. Trong khi đó, khoản 1 Điều 23 luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012 có quy định mức phạt tiền đến 2 tỷ đồng đối với tổ chức.

Hơn nữa, theo Nghị định số 71/2014/NĐ-CP quy định về xử phạt hành chính đối với lĩnh vực kinh doanh bán hàng đa cấp thì chỉ có cục Cạnh tranh và Bảo vệ Người tiêu dùng (bộ Công Thương) là có thẩm quyền. Vì vậy, dù phát hiện ra sai phạm, đơn vị cũng phải chờ quyết định xử phạt từ Cục này, thủ tục phức tạp và tốn nhiều thời gian”, luật sư Hiệp phân tích.

Theo bộ Công Thương, chỉ còn có 20 doanh nghiệp kinh doanh đa cấp hợp pháp.

Cũng theo luật sư Hiệp, mẫu thông báo tiếp nhận doanh nghiệp bán hàng đa cấp được thống nhất từ Trung ương, trong đó không có quy định rõ doanh nghiệp phải ghi địa chỉ hoạt động cụ thể, thế nên nhiều doanh nghiệp “cố tình” bỏ trống mục này, thậm chí phần ghi “người liên hệ tại địa phương” cũng bị để trống. Đây chính là một trong những kẽ hở dẫn đến tình trạng lừa đảo trong kinh doanh bán hàng đa cấp mà nhiều địa phương không thể kiểm soát được. Chính sự lỏng lẻo trong các quy định về bán hàng đa cấp đã khiến cho các doanh nghiệp lợi dụng khe hở trục lợi bất chính, đồng thời gây khó khăn cho công tác quản lý ở các địa phương.