Ở Sài Gòn, khu Chợ Lớn (quận 5) được biết là khu tập trung đông đúc nhất của cộng đồng người Hoa. Sinh sống là lập nghiệp lâu dài, họ đã mang đến cho vùng đất này những giá trị ẩm thực trứ danh của mình.
Và trong những nét ẩm thực độc đáo đó, một quán chè của người Hoa với hơn 70 năm tuổi và trải qua 4 đời chủ đã thực sự đi sâu vào tiềm thức của nhiều thế hệ. Người ta vẫn hay gọi quán chè ấy là chè “cột điện” hay chè “âm phủ”.
Tên thật của quán chè này là Châu Giang hay còn được gọi với cái tên "Cột điện" do bà Phùng Hạnh Phan (gốc Quảng Đông, Trung Quốc) - cụ cố 4 đời trước của bà Lý Thanh Hà (chủ hiện tại) sáng lập.
Bà Hà kể: "Ngày xưa cuộc sống khó khăn, cộng thêm chiến tranh ác liệt nên cụ cố mới quyết định từ Trung Quốc chạy trốn sang Việt Nam tìm đường làm ăn rồi duyên thế nào mà nhận bà cố của tôi tên Lý Ái Quỳnh làm con nuôi.
Nhưng được một thời gian cũng vì loạn lạc, cụ cố một lần nữa dắt theo bà cố tôi từ Bắc vào Nam tìm kiếm cơ hội mới, chấp nhận mưu sinh bằng đủ thứ nghề vất vả. Có thời điểm hai bà còn phải đi ăn xin, ngủ nhờ trên đường mong tích góp được ít tiền tạo vốn làm ăn ở nơi đất lạ quê người này.
Xe chè được gìn giữ suốt mấy chục năm của tiệm Châu Giang.
Xe chè gần như "nấp" sâu trong sân nhà nếu người lạ đi ngang không kịp để ý có khi cũng chẳng thấy quán đâu. Nhưng bà Hà vẫn giữ lại cái được cho là nét đặc sắc từ thời bà và mẹ để lại mà đến nay nhiều vị khách cũ vẫn cảm thấy quen thuộc.
Cuối cùng hai bà tiết kiệm được chút tiền, quyết định nấu một nồi chè đậu xanh kiểu người Hoa do mẹ của cụ cố - tức là Phan truyền lại rồi bán cho khách vãn lai quanh đường Tổng Đốc Phương (ngày nay đổi thành Châu Văn Liêm) mong đủ sống qua ngày. Nào ngờ khách tới ngày càng đông. Tôi nghe kể là cũng không lâu lắm là 2 bà sắm được chiếc xe đẩy, bày thêm vài nồi chè và bán ngày nào là hết ngày đó nhờ cái vị nó ngon, nó lạ khó kiếm ở thời xưa.
Thậm chí có một thời gian bị cấm bán ở vỉa hè, bà cố của tôi phải giấu lẹm chiếc xe vào khuất sâu trong sân nhà nằm cạnh trạm biến áp. Để không bị phát hiện, hai bà chỉ dám thắp đèn dầu, kê vài cái ghế con bán vào cái giờ chập tối đến gần nửa đêm. Và cũng có thể vì thế mà nhiều người tới ăn xong đặt luôn là quán chè "Cột điện" hay chè "âm phủ" cũng là vì thế."
Những món chè của người Hoa gần như mỗi loại đều được làm từ một hoặc vài loại thảo mộc kết hợp.
Ông Thân Thanh Bình (59 tuổi), một người Hoa sinh sống hơn 40 năm tại Sài Gòn, bồi hồi nhớ lại: “Chè này tôi ăn từ ngày xưa còn trẻ tới bây giờ. Hồi đó ăn được nhiều, giờ già rồi thì lâu lâu mới ăn một chén. Cái chè đậu xanh ở đây rất ngon, ngon cả nước lẫn cái. Cái vị trong chén chè, mấy chục năm rồi vẫn y nguyên như cũ”.
Bột củ năng nóng vừa múc ra là đập ngay cả quả trứng gà sống vào ăn kèm.
Theo bà Hà tiết lộ, món này nguyên liệu cực đơn giản chỉ với bột củ năng nấu lên với ít đường phèn rồi đặt liu riu trên bếp để giữ độ nóng vừa phải. Khi nào ăn thì múc bột vào chén, đập quả trứng gà ta còn sống lên trên. Khi ăn khách dùng muỗng quậy đều, lòng đỏ gặp bột nóng sẽ tự động chín và tạo một lớp màng tựa như vân mây sền sệt, thơm nhẹ, ngọt thanh, tan ngay khi đưa vào đầu lưỡi.
Tuy nhiên để giữ được bản sắc thì bà Hà phải giữ nguyên loại bột củ sắn ngon, chất lượng của riêng tiệm cùng công thức cân đo lượng nguyên liệu, độ mạnh của lửa làm sao cho phần bột vừa phải, không đặc cứng mà cũng không bị lỏng.
Đây là một món chè rất bổ dưỡng, mát, hợp ăn vào mùa hè nhưng với những người không quen hoặc mới ăn lần đầu sẽ có phần ái ngại một chút vì hình thức là trứng gà sống. Nhưng trái lại, nó sẽ là món rất dễ "gây nghiện" dành cho ai hợp khẩu vị.
Chè tại đây vô cùng đa dạng như: cao quy linh, hoài sơn, hạt bạch quả, bo bo, ngó sen, nhãn nhục, tàu hũ ky và trứng cút… Có thể sẽ làm khách hàng bỡ ngỡ khi đến lần đầu tiên. Thực khách nên thử món trà hột gà, hầm nước trà chung trứng gà luộc, hầm đến khi trà thấm vào trứng gà thì người ăn không thấy mùi tanh của trứng mà thay vào đó là vị béo béo của lòng trắng, thơm của trà, ăn lúc trưa nắng rất đã khát.
Chén chè hột vịt trà mang hương vị đặc trưng suốt mấy chục năm qua của quán
