Nghề nuôi ong vò vẽ được xem là nghề độc lạ tại huyện Yên Thành (Nghệ An). Hiện nay, trên địa bàn các xã: Tây Thành, Quang Thành, Lăng Thành… (huyện Yên Thành), mô hình này được người dân nuôi phổ biến.
Đến xã Quang Thành, huyện Yên Thành (Nghệ An), chúng tôi không khỏi ngạc nhiên bởi những câu chuyện về nghề nuôi loài ong "tử thần" để kiếm thêm thu nhập. Ban đầu, việc săn bắt ong vò vẽ chủ yếu để cải thiện bữa ăn, nhưng sau khi nhận thấy hiệu quả kinh tế cao, người dân đã đổ xô vào rừng đi săn ong đưa về vườn nhà để nhân giống.
Loài ong mà người dân ở đây chọn để nuôi dưỡng là ong vò vẽ. Đây được xem là loài ong "tử thần", bởi nếu bị ong cắn cũng có thể khiến người trưởng thành phải nhập viện, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng. Để lấy được những tổ ong vò vẽ về làm giống, người dân phải mặc đồ bảo hộ kín mít, chỉ hở khoảng mắt đủ quan sát. Sau đó dùng lá cây bịt cửa tổ ong rồi cưa nhánh cây có tổ ong mang về. Điều quan trọng nhất khi lấy tổ ong về làm giống là không được để vỡ tổ, sẽ khiến ong thợ bay đi.
Ông Nguyễn Văn Chương (trú tại xóm Quang Long, xã Quang Thành), người chuyên nuôi loài ong này cho biết: "Mùa hè từ tháng 5-7 là thời gian lý tưởng cho ong vò vẽ xây tổ, sinh sản. Đây cũng là thời điểm để người dân vào rừng tìm kiếm ong về nhân giống. Ban đầu tôi nuôi thử 1- 2 tổ, sau khi thấy đàn ong phát triển tốt nên tôi và con trai đã đi săn lùng khắp nơi để tìm giống. Hiện tại trong vườn đã có 130 tổ, dự kiến còn khoảng một tháng nữa sẽ cho thu nhập".
Sau khi lấy từ rừng về, những tổ ong nhỏ được buộc cố định trên các cây trong vườn bằng dây thép chắc chắn. Bên cạnh đó, để ngăn không cho kiến và các loại côn trùng khác leo vào tổ ong phá hoại, người dân dùng một mảnh vải có tẩm dầu hỏa để quấn quanh nhánh cây dẫn ra tổ ong.
Theo nhiều người dân trên địa bàn huyện Yên Thành, loài ong vò vẽ này chỉ phát triển vào mùa hè nên việc vào rừng bắt ong về nhân giống để nuôi phải đúng phương pháp và thời gian. Sau khoảng 20 đến 25 ngày, khi bầy ong quen với môi trường sống mới và bắt đầu xây lớn tổ. Để ngăn nước mưa đồng thời che mát cho tổ ong, người dân đặt các loại nhánh cây phía trên tổ. Theo người nuôi, loài ong vò vẽ này rất hung dữ và sẵn sàng tấn công nếu thấy người lại gần. Vì vậy trong quá trình bắt ong từ rừng về nhà nuôi phải giữ khoảng cách cần thiết để đảm bảo an toàn cho mọi người đặc biệt là trẻ con.
Nghề nuôi ong vò vẽ rất nguy hiểm nhưng mang lại hiệu quả kinh tế cao. Trung bình một tổ ong nuôi trong vòng 3 tháng sẽ cho thu hoạch từ 3-4 kg nhộng với giá bán ra thị trường khoảng 150.000-200.000 đồng/kg.
Hiện nay, ngoài huyện Yên Thành thì các huyện miền núi Nghệ An như: Nghĩa Đàn, Tân Kỳ, Thanh Chương... cũng có nhiều gia đình nuôi loài ong này. Bởi nghề nuôi ong này không mất tiền vốn nhưng cho thu nhập khá cao.
Trong số các loại nhộng ong rừng thì nhộng ong vò vẽ được tôn là "đệ nhất nhộng ong" với vị ngon, béo bùi và nhiều chất đạm. Bên cạnh đó, xác con ong lại được xem là một loại dược liệu.
Ông Nguyễn Văn Dương - Phó chủ tịch UBND huyện Yên Thành (Nghệ An) cho biết: "Nghề nuôi ong vò vẽ trên địa bàn huyện đã được triển khai rất nhiều. Đây là nghề thời vụ (trong vòng 3 tháng mùa hè) nhưng trung bình một hộ dân nuôi 100-120 tổ ong sẽ cho thu nhập 20-30 triệu đồng. Bên cạnh đó, nghề nuôi ong vò vẽ cũng rất nguy hiểm nên chúng tôi khuyến cáo người dân phải hết sức cẩn thận trong công việc này".
