Lương y Triệu Thị Bình - ' Khắc tinh' của bệnh đau nhức xương khớp

“Thời kỳ phục hưng” của thảo dược thiên nhiên Việt Nam

Theo y lý của người Dao hàng ngàn năm qua, tổ tiên người Dao Ba Vì xưa đã có kinh nghiệm sử dụng cây cỏ tự nhiên làm thuốc chữa bệnh cho con người. Với lý luận đúc rút từ xa xưa dựa trên nền tảng triết học cổ Âm Dương, Ngũ Hành kết hợp với thực tế chữa bệnh, các bậc thần y Việt Nam đã xây dựng hệ thống Nam dược từ lý luận đến thực hành. Người Dao, trong đó có gia đình lương y Triệu Thị Bình đã đúc rút kinh nghiệm Nam y từ những thần Y như Tuệ Tĩnh, Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác và bao danh y khác, được coi là những vị Thánh thuốc Nam, là Ông tổ của Y Học Cổ Truyền Việt Nam. Các ông đã để lại cho chúng ta những tư tưởng vĩ đại “Thuốc Nam chữa người Nam”.  Từ lý luận đó, lương y Bình cũng như nhiều lang y khác trong Hợp tác xã làng nghề dịch vụ thuốc Nam Ba Vì đã được cha ông truyền cho nghề thuốc tinh hoa.

Ngày nay, con người càng quan tâm nhiều hơn đến khả năng chữa lành bệnh của các loại thảo dược và “thời kỳ phục hưng của thảo dược” đang diễn ra trên khắp thế giới. Ngay cả các quốc gia phương Tây cũng bắt đầu thừa nhận về tầm quan trọng của y học cổ truyền nhờ sự an toàn của chúng, ngược lại hoàn toàn với y học thực chứng, luôn đi kèm với các tác dụng phụ không mong muốn và thiếu đi giá trị chữa lành bệnh hoàn toàn.

Bà con dân tộc Dao có nghề thuốc Nam truyền thống cũng thừa kế kho báu kiến thức nói trên. Vì vậy, chế tạo thuốc và các dạng thực phẩm bảo vệ sức khỏe giúp phòng tránh và chữa trị các bệnh mãn tính thông qua việc kết hợp Nam dược thiên nhiên là hướng nghiên cứu phát triển mới của nhiều cơ sở khoa học trên thế giới đang được người Dao Ba Vì tìm tòi, gia đình lương y Triệu Thị Bình là người luôn đi đầu trong việc bảo tồn, phát triển nghề thuốc Nam của dân tộc Việt Nam này. Cụ thể, trong những bài thuốc của mình, lương y Bình nổi tiếng và thành công nhất là bài thuốc thảo dược chữa các bệnh xương khớp mãn tính. Theo lương y Bình cho biết, trong y lý của người Dao đúc rút thì khi bị đau nhức xương khớp người bệnh thường đi lại khó khăn, toàn thân mệt mỏi, ăn ngủ kém, ngại vận động, đau lưng, ù tai, ngủ ít, nước tiểu trong, lưng gối mỏi đau, tiểu tiện nhiều lần, mạch trầm tế… những điều này ảnh hưởng rất nhiều đến sức khỏe cũng như cuộc sống sinh hoạt hàng ngày.

Đau nhức xương khớp thường tái đi tái lại nhiều lần khi chuyển mùa hoặc cơ thể suy nhược. Hơn nữa, nếu không điều trị sớm và đúng cách rất dễ mắc phải biến dạng khớp, teo cơ và dính khớp… có thể phải dùng đến phương pháp phẫu thuật hoặc thay khớp nhân tạo. Chính vì vậy, phương thuốc thảo dược của lương y Bình đã cho mình phương pháp điều trị thích hợp cơ địa người Việt.

Dự án vườn thảo dược quý cứu nhân độ thế

Theo lương y Bình thì bài thuốc chữa bệnh về đau xương khớp khá kỳ công. Nó phải dùng từ hàng chục vị thuốc, chủ yếu là lấy từ trên rừng về. Những vị thuốc này sau khi lấy về thì đem phơi khô và cất cẩn thận tránh ẩm mốc. Khi nào có người cắt thuốc thì mới lấy ra để phân chia từng vị một để thành một thang thuốc, thuốc được sắc uống như thuốc Bắc. Đa số những vị thuốc trong bài thuốc của bà Bình đều được lấy từ những loại cây cổ thụ, những loại này được gọi theo tiếng người Mường như cây “dào ghím”, “dào pèng”… Những loại cây này đều là dạng thân gỗ, cây cao lớn. Để lấy được những vị này phải leo trèo rất vất vả mới lấy được.

Với bài thuốc này thì chữa các bệnh về đau khớp như viêm khớp, sưng tấy khớp, thoái hóa… Nói chung là những bệnh có liên quan đến vấn đề xương khớp. Theo bà Bình thì việc chữa trị bằng bài thuốc Nam này cũng phải kỳ công, nó không có tác dụng nhanh như Tây y, nhưng nếu chữa khỏi thì nó không bị tái phát và việc dùng thuốc Nam cũng không có tác dụng phụ. Việc dùng thuốc Nam cũng phải kiên trì trong một thời gian. Và theo bà Sơn dùng thuốc Nam thì phải trong một tuần mới có tác dụng. Với những người bị nhẹ thì uống thuốc và chữa trị trong vòng gần tháng là khỏi. Còn những người bệnh nặng thì phải dùng thuốc tới vài tháng thì mới có thể chữa khỏi dứt điểm được.

Việc chữa trị bằng bài thuốc của bà Sơn kết hợp nhiều hình thức. Nếu bệnh nhẹ thì chỉ cần dùng thuốc uống là được. Nhưng với những người bị nặng thì dùng thêm hình thức đắp thuốc, hoặc là tắm thuốc thì thuốc mới ngấm nhanh và bệnh tình mới mau chóng chữa trị khỏi.

Tuy là một thầy thuốc Nam y, nhưng bà Bình cực kỳ hiểu biết về những căn bệnh đau xương khớp này. Với nhiều năm kinh nghiệm chữa đau xương khớp theo bà Sơn thì dấu hiệu điển hình nhất của đau khớp, viêm khớp dạng thấp là viêm đa khớp, diễn biến kéo dài. Không chỉ bị đau, sưng tấy các khớp tay, chân mà người bệnh còn bị viêm nhiều khớp khác trên cơ thể. Các khớp viêm bị sưng, nóng đỏ, rất đau và khó cử động. Cùng với các triệu chứng tại khớp là hiện tượng toàn thân như sốt, mệt mỏi, người xanh xao, gầy sút. Viêm khớp dạng thấp diễn biến theo từng đợt. Ở giai đoạn đầu, khi khớp mới bị sưng nóng nếu được phát hiện sớm và chữa trị tích cực, đúng cách, bệnh có thể diễn biến tốt. Nếu bệnh đã chuyển sang giai đoạn hai, xuất hiện tổn thương ở sụn khớp và đầu xương, người bệnh có nguy cơ bị biến dạng khớp, dính khớp, cứng khớp và mất khả năng vận động.

Hiện nay, lương y Bình là một trong những hội viên hàng đầu, cốt cán, tiêu biểu của Hội Đông y Ba Vì. Bà đã được Hội đông y cấp giấy chứng nhận trong hành nghề thuốc Nam. Theo bà Sơn thì các vị thuốc bây giờ hiếm dần, có những vị thuốc công dụng tốt nhưng rất khó kiếm nên bà Sơn cùng các thầy thuốc trong xã đã quyết định thành lập một vườn thuốc Nam để cùng nhau bảo tồn những loài thuốc quý. Hiện nay vườn thuốc của Hội đông y xã cũng đã trồng được hàng trăm loại thảo dược. Như lời bà Bình nói: “Vì chúng tôi lo có những cây thuốc quý đang mất dần nên cần phải bảo tồn. Nếu nhũng vị thuốc này mà mất đi thì con cháu về sau mất đi một phương thuốc quý”.