Chúng ta, ai cũng cần một ngôi nhà để trở về.
Tôi chẳng có ai nuôi mình ăn học, khi đó chẳng có tiền thuê trọ và chẳng có tiền để mua một chiếc xe máy chạy chở khách mưu sinh. Nhưng, chỉ ở chưa tới một ngày, tôi đã bỏ đi bởi cặp mắt dò xét của chủ nhà dành cho anh học trò nghèo.
Tôi giã từ giấc mơ học ở Sài Gòn, lên Đà Lạt học Quản trị Kinh doanh, và may mắn có một ngôi nhà dung thân để tôi thỏa giấc mơ đại học.
Ngôi nhà bà cô họ cho tôi ở nhờ đi học nằm ở Khu Công chánh trên đường Bà Triệu. Cả một dãy nhà đều làm bằng gỗ thông, là ký ức của tôi vào những chiều ra trước nhà nói chuyện với những cô hàng xóm. Ngôi nhà bằng gỗ thông đó là ký ức của thời đi học, nay biển dâu đã đổi chủ, xây lại bằng gạch. Những cô bạn hàng xóm chắc cũng đã lấy chồng và phiêu bạt khắp nơi. Khi trở lại thăm ngôi nhà cũ ấy, tôi chẳng có ai quen. Mọi người bảo biển dâu là vậy, dẫu ngôi nhà còn đó, nhưng chủ đã thay, và những người năm xưa đã nhòa vào trong mây gió.
Chúng ta có rất nhiều ngôi nhà trong ký ức. Là những ngôi nhà có cổng hay không có cổng, có giàn hoa hay không có giàn hoa, có chuông bấm reo gọi chủ nhà hay phải gõ cửa... Mỗi ngôi nhà là một phần trong cuộc sống, mỗi ngôi nhà có những người ta quen nay đã quên. Và có những ngôi nhà chúng ta từng ghé qua, nay đã không thuộc về. Đến khi quay trở lại, có thể chỉ đứng bên ngoài nhìn, vì trùng xa mưa gió, đã không còn thuộc về ngày tháng cũ. Và hạnh phúc thay khi chúng ta có một ngôi nhà mà những kỷ niệm vẫn còn ở đó. Ngôi nhà của thời thơ ấu ngồi hàng giờ ở chiếc ghế trước sân nhà chỉ để nhìn người ngoài đường đi qua đi lại. Ngôi nhà đôi khi chỉ là hàng rào bằng hoa dâm bụt, cánh cửa nhỏ bằng cây đan khép hờ, có con đường rải sỏi, hai bên trồng những bông hoa mười giờ hay những cây đồi mồi. Đó là ngôi nhà của ba mẹ, của ông bà.
Tôi, như các bạn, có nhiều lần ở những ngôi nhà khác nhau, mà nay đã thay chủ mới, chỉ có thể phóng xe lướt qua ngó vào. Ký ức ngôi nhà thời đi học có mảng tường bị nứt, có mảnh đất nhỏ thời thơ ấu trồng đủ loại rau như cải, rau lang, xà lách và trồng cả mướp, bầu, ớt. Là ngôi nhà đôi khi vào mùa mưa tới dột trước dột sau, lấy thau hứng nước mưa mà ăm ắp nỗi nhớ khi rời xa. Là ở đó nhà quá đông con, mỗi bữa cơm má xới vào chén cho từng đứa vì bàn ăn không đủ chỗ ngồi.
Và có những ngôi nhà khác, đã rời xa. Ngôi nhà ở con đường gần chợ, ngay tầng hai có chiếc xích đu ngồi vào buổi chiều nhìn qua bên kia ngôi trường cấp ba, là tình yêu của năm 18 tuổi. Là ngôi nhà rất nhỏ, đúng hơn là ngôi nhà thuê, mà khi mưa tới thì sân khu nhà thành vũng nước. Ngày đó con gái đi học ba phải cõng qua vũng nước để con khỏi bị ướt chiếc áo dài. Là giếng nước trơn vì rêu, con bị vấp té, ba vội đưa con đi bệnh viện…
Là ngôi nhà đã từng sum họp, nhớ nhung. Như hôm nào đến thành phố cũ, đi qua con đường của năm xưa, ngang qua ngôi nhà ta đã từng đến đó, từng có tiếng cười, từng có những mùa hoa nở. Giờ ngôi nhà đó đã là ngôi nhà xa lạ, dẫu có bấm chuông cũng sẽ chẳng có ai quen.
Bạn, một hôm vô tình đi qua một ngôi nhà đã lâu lắm rồi không còn lưu luyến. Có thể sẽ dừng lại mà ngắm nhìn thời gian, lay trong lòng ký ức của tháng năm đã từng. Những ngôi nhà chúng ta đã từng đến, từng nhung nhớ.
